Ümumdünya Statistika Günü

Ümumdünya Statistika Günü dünyanın bir çox ölkəsində qeyd olunan beynəlxalq   əlamətdar hadisələrdən biridir. Bu gün Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Statistika Komissiyasının qərarına əsasən təsis olunmuşdur və hər beş ildən bir qeyd edilir. 2025-ci ildə keçirilən 56-cı sessiyada qəbul edilən qərara görə bu gün “Hər kəs üçün keyfiyyətli statistika ilə inkişafa təkan verək” şüarı altında qeyd olunur. Bu şüar cəmiyyətin bütün təbəqələrinə, dövlət və özəl qurumlara, eləcə də vətəndaşlara  statistik məlumatların əsl dəyərini anlatmaq məqsədi daşıyır. 

Ümumdünya Statistika Gününün əsas məqsədi müasir dövrdə statistikanın rolunu və əhəmiyyətini hər kəsə çatdırmaqdır. Statistika yalnız dövlət idarəetməsində deyil, həm də gündəlik həyatda qərar qəbul etmə prosesində      mühüm rol oynayır. Düzgün və etibarlı statistik məlumatlar ölkənin sosial, iqtisadi və mədəni inkişafının təməlini təşkil edir. Bu baxımdan, statistik biliklər və məlumatlar həm dövlət, həm də cəmiyyət üçün əvəzolunmazdır.

Statistik məlumatların sayəsində hökumətlər siyasət istiqamətlərini müəyyən edir, təşkilatlar və sahibkarlar planlarını qurur, alimlər isə elmi nəticələrə əsaslanır. Azərbaycanda Ümumdünya Statistika Günü hər zaman yüksək səviyyədə qeyd     olunur. Bu münasibətlə Dövlət Statistika Komitəsi və yerli statistika orqanları        tərəfindən     geniş  tədbirlər keçirilir. Bunlara beynəlxalq forumlar, seminarlar, müsabiqələr, habelə Prezidentin müraciətləri daxildir. Bu tədbirlərin məqsədi statistik məlumatların ictimai dəyərini artırmaq, gəncləri         bu sahəyə cəlb etmək və məlumat toplama mədəniyyətini inkişaf etdirməkdir. 

Ölkəmizdə Ümumdünya Statistika Gününün qeyd olunması ilə əlaqədar 2025-ci ilin                 24-26 sentyabr tarixlərində Bakı şəhərində “Statistikanın inkişaf perspektivləri: beynəlxalq layihələrin rolu” mövzusunda 3-cü Beynəlxalq Statistika Forumu keçirilmişdir.  

Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi kollegiyasının 2025-ci il 27 avqust tarixli 7 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Ümumdünya statistika gününün qeyd edilməsinə dair Tədbirlər planı”na uyğun olaraq  gənclər arasında statistikaya marağın artırılması, onlar arasından statistik biliklərə malik istedadlı gənclərin aşkar edilərək həvəsləndirilməsi məqsədilə olimpiada keçirilmişdir. Cəbrayıl rayon tam orta ümumtəhsil məktəblərinin yuxarı sinif şagirdlərindən 85 nəfər bu Statistik olimpiadada iştirak etmiş, onlardan 4 nəfəri 2-ci tura keçmişdir.  

Eyni zamanda, ölkəmizdə həyata keçirilən layihələr beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığı gücləndirir və Azərbaycan statistikasının beynəlxalq nüfuzunu artırır. Statistikanın tarixi çox qədimdir. Əvvəllər sadə sayma üsullarından istifadə edilən bu sahə zaman keçdikcə elmi təhlili əsas istiqamətlərindən birinə çevrilmişdir. Ümumdünya Statistika Gününün qeyd olunduğu illər çox vaxt Azərbaycanda statistikanın yaradılmasının yubileyi ilə üst-üstə düşür. Bu təsadüfi deyil, çünki ölkəmizdə statistika sahəsi dövlət səviyyəsində hər zaman diqqət mərkəzində olmuşdur. Bu, həm statistik orqanların maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi, həm də kadr potensialının artırılması ilə özünü göstərir. 

Ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycana rəhbərlik etdiyi dövrdə statistikaya xüsusi qayğı            göstərmişdir. Onun rəhbərliyi dövründə qəbul olunan qərarlar statistikanın inkişafına mühüm təkan vermişdir. Heydər Əliyev rəsmi məlumatların dəqiqliyini və şəffaflığını dövlət idarəçiliyinin əsas prinsiplərindən biri kimi qiymətləndirirdi. 

Bu siyasət bu gün də uğurla davam etdirilir. Prezident İlham Əliyev dövründə             statistik sistemin modernləşdirilməsi, rəqəmsal texnologiyaların tətbiqi və beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması istiqamətində ciddi addımlar atılmışdır. Statistikanın inkişafı üzrə qəbul olunmuş dövlət proqramları məlumat keyfiyyətinin artırılmasına və innovativ yanaşmaların tətbiqinə şərait yaratmışdır. 

Azərbaycanda həyata keçirilmiş 6 dövlət proqramı - "Rəqəmsal Transformasiya və Statistika üzrə Dövlət Proqramı"; Azərbaycan Respublikasında rəsmi statistika sisteminin inkişafına dair Konsepsiya; Statistik Məlumatların İnteqrasiyası Layihəsi; "Açıq Hökumət və Elektron Statistika" təşəbbüsləri çərçivəsində Dövlət Statistika Komitəsinin fəaliyyəti;  Əhalinin siyahıyaalınması proqramları (2019-cu il siyahıyaalınması); Dövlət Statistika Komitəsinin                5 illik inkişaf planları və strategiyaları statistika sahəsinin inkişafında mühüm mərhələ olmuşdur.

Bu proqramlar sayəsində statistik məlumatların toplanması, emalı və təhlili yeni mərhələyə keçmişdir. Rəqəmsallaşma prosesi sürətlənmiş, məlumat bazalarının inteqrasiyası gücləndirilmiş, vətəndaşların statistik məlumatlara asan çıxışı təmin edilmişdir. Xüsusilə əhalinin və kənd təsərrüfatının siyahıyaalınması kimi tədbirlər ölkənin sosial və iqtisadi göstəricilərini daha dəqiq müəyyən etməyə imkan verir.

Statistikanın əhəmiyyəti danılmazdır. O, iqtisadi inkişafı, sosial bərabərliyi və dövlət siyasətinin şəffaflığını təmin edən mühüm vasitədir. Düzgün aparılan statistika təkcə rəqəmlərin toplanması deyil, onların dərin təhlili və nəticələrə əsaslanan qərarların qəbuludur. Bu baxımdan statistika həm elmi, həm də praktiki baxımdan hər bir sahənin ayrılmaz hissəsidir. Gələcəkdə statistika sahəsinin qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri rəqəmsal transformasiyanın daha da dərinləşdirilməsidir. Yeni texnologiyaların tətbiqi ilə məlumatların toplanması və analiz prosesləri daha sürətli və dəqiq olacaq. Bununla yanaşı, məlumat təhlükəsizliyi, şəffaflıq və vətəndaşlara bərabər məlumat çıxışı təmin olunmalıdır. Statistika yalnız dövlət orqanları üçün deyil, bütün vətəndaşlar üçün açıq və faydalı bir məlumat mənbəyi olmalıdır. 

Nəticə etibarilə, Ümumdünya Statistika Günü təkcə bir peşə bayramı deyil, həm də inkişafın, məlumatlılığın və şəffaflığın simvoludur. Bu gün bizə xatırladır ki, hər bir rəqəm arxasında insanların həyatı, rifahı və gələcəyi dayanır. Statistik məlumatların düzgün və məsuliyyətli şəkildə toplanması və paylaşılması hər bir cəmiyyətin inkişafına təkan verir.

Cəbrayıl Rayon Statistika İdarəsinin 

rəisi Sahib Süleymanov

shushainfo.com